Ana sayfa Kültür - Sanat Ne İzlesek? – Öneri Listesi #5

Ne İzlesek? – Öneri Listesi #5

yazan Siren Tekin

Bölüm öğrencileri bilirler, filmografi psikolojiyi çok sever. Psikolojik hastalıklar ve rahatsızlıklar üzerine yıllardır farklı filmler çekiliyor ve çekilmeye de devam ediyor. Film analizleri ve yorumlamaları her psikoloji öğrencisinin yaptığı ödevler ve projeler arasında bulunur. Bu yazıda da size psikolojide çok duyduğunuz bazı hastalıkları ve bunları gözlemleyebileceğiniz film önerileri paylaşmak istedik:

Bölünmüş Kişilik Bozukluğu / Dissociative Identitiy Disorder (DİD)

Eski tabiriyle Çoklu Kişilik Bozukluğu (Multiple Personality Disorder), yaşanılan ağır bir travma veya stres sonucu kişinin çoğunlukla bilinç dışı olarak kendisini korumak için asıl kişiliğini bastırarak farklı kişiler oluşturmasıdır. Hala sebebi tam olarak çözülememekle beraber, çok uzun bir terapi ve tedavi süreci kapsar. Kişi yaşadığı travmadan o kadar etkilenir ki, beyin ve vücut kendini korumak için farklı kişilikler üreterek asıl kişiyi travmanın etkilerinden korumaya çalışır. Kişinin kendisi genelde ne olup bittiğinden haberdar bile değildir, fark edilmeden uzun süreler boyunca bu şekilde yaşamaya devam etmiş kişiler vardır.

Film önerileri: Sybil (1976), Fight Club (1999), Hide and Seek (2005), Black Swan (2010), Split (2016)

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) / Post Traumatic Stress Disorder (PTSD)

TSSB, savaştan dönen asker hastalığı olarak bilinir. Bununla kalmayıp, travma yaşamış kişilerin de tecrübe ettiği bir hastalıktır. Bu kişiler, büyük travmalar sebebiyle günlük yaşam rutinini bozan tetiklenmeler, kabuslar, gün içinde aniden geçen ve kaybedilen zamanlar, geçmiş travmaya ait anlık anıları tekrar tecrübe etmek (flashback) gibi sorunlar yaşarlar. Zaman zaman farkında olmadan çevrelerindeki insanlar için tehlike arz edebilirler.

Film önerileri: The Perks of Being a Wallflower (2012), American Sniper (2014)

Obsesif Kompalsif Bozukluk (OKB) / Obsessive Compulsive Disorder (OCD)

Hemen hemen herkesin bir tanıdığı olmuştur; fazla titiz, düzen ve orantılara çok özen gösteren, elini çok fazla yıkayan… Ancak bunun bir hastalık olduğunu ve normal hayatınızı yaşayamayacak duruma geldiğini hayal edin: Kaldırımda yürürken çizgilere basmamak için düşen, evinize ayakkabılarıyla girdi diye panik atak geçiren, destedeki kağıtlardan 1 tanesi biraz yamuk olduğu için onu düzeltmeden başka hiçbir şeye aklını veremeyen, konuşmayı takip edemeyen biri olduğunu. Kimine komik kimine üzücü gelse de, OKB çevremizde aslında çok fazla var. Hele ki pandemiyle birlikte bu sayı daha da artarken, var olan “titizlik hastaları” ise çok zor zamanlar geçiriyor.

Film önerisi: As Good As it Gets (1997)

Bir de size keyifli bir dizi önereyim 🙂 : Monk (2002- 2009)

Yeme Bozuklukları / Eating Disorders

En bilineni Anorexia olsa da farklı farklı yeme bozuklukları bulunuyor: Anorexia Nervosa (AN), Blumia Nervosa (BN), Binge Eating (BE) (Tıkınma) ve kategorileştirilemeyen yeme bozuklukları (örnek olarak da özellikle büyükbaş hayvanların yaptığı geviş getirme gibi normalde duymayacağınız bir tane verebilirim). Yeme bozuklukları kendi içlerinde değişebiliyor ve birbirlerine dönüşebiliyor. Anoreksiya hastası olup zaman zaman tıkınma veya blumia etkileri gösterebilirsiniz mesela. Anoreksiya genelde manken hastalığı olarak düşünülse de, aslında çok yaygındır. Ağırlıklı olarak kadınlarda görülür ancak erkeklerde de çok ciddi oranlarda görülmektedir. Bütün bu hastalıklar, bedene oldukça zarar verici hareketler içerir; kalp ritminde bozukluk, gırtlak borusunda ve kapakçığında sorunlar, mide ve bağırsak sorunları, ölümle sonuçlanabilecek ciddi komplikasyonlar. Bu 3 hastalık için belirgin özellikler ise: 

  • AN: Normal kilonun çok altında olmak (hatta kemiklerin görülmesi), vücuduna herhangi bir yiyecek veya içecek sokmamak, kendini ishal etmek veya anormal bir seviyede spor yapmak, sosyal anlamda herhangi bir aktivite yapmamak ve içine kapanmak…
  • BN: Herhangi bir yemek sonrası veya günde önceden belirlenmiş zamanlarda istifra etmek, çok fazla ama yüzeysel ilişkiler kurmak, kendini ishal etmek veya anormal bir seviyede spor yapmak, sosyal anlamda herhangi bir aktivite yapmamak ve içine kapanmak… BN hastaları, beklenenin aksine normal civarlarda bir kiloya sahip olur.
  • BE: Tıkınmak, birbiriyle pek uygun olmayacak yiyecekleri üstü üste yemek (yumurta üstüne dondurma üstüne turşu gibi), obezite sınırlarına gelmek…

Film Önerileri: To the Bone (2017), Swallow (2019)

Depresyon

Ruhsal çöküntülük halini yansıtan ruh durumudur. En yaygın psikolojik hastalıktır diyebiliriz. Duygusal olarak üzgün ve mutsuz hissetme, ümitsizlik ve çaresizlik, yetersizlik ve değersizlik hisleri, kişinin kendisi toplumdan ve günlük hayattan soyutlaması, belirgin olarak kilo değişimi, ileri seviyelerde intihar düşünceleri ve hatta eylemi semptomlar arasındadır. Zaman zaman hepimiz depresif ruh haline girsek de, depresyon teşhisi konması için depresif ruh halinde geçirilen süre kritiktir.

Film önerileri: Prozac Nation (2001), Melancholia (2011), The Girl On The Train (2016)

Uykusuzluk / Insomnia

Basit ve net olarak uyuyamama ve uykuya geçememe halidir. Uykuya geçememe, sık sık uyanma, ve bu durumun birkaç ay gibi düzenli devam etmesi haliyle teşhis edilebilir. Bununla beraber, kişinin enerji seviyesinde düşüklük, ruh hali durumunda değişiklikler, kilo kaybı da gözlenir. Uykusuzluğun durumuna göre halüsinasyonlar da ortaya çıkabilir.

Film önerisi: The Machinist (2004)

Şizofreni / Schizophrenia

Şizofreninin en belirleyici özelliği, gerçekliğin kaybolduğu veya kişinin gerçek ve gerçek olmayanı ayırt edemeyeceği noktaya gelmesidir. Kendini peygamber sanmak, uzaylıların üstünde geceleri deney yaptığını düşünmek, her yeri sürekli alevler içinde görmek gibi örnekler verebiliriz. Genellikle depresif ruh hali, psikoz ataklar ve madde kullanımı da görülür. Genetik etkisi olduğu bilinmektedir. Pozitif (ortaya hastalıkla beraber çıkan; mesela halüsinasyonlar) ve negatif (ortadan kaybolan, eksilen; mesela enerji, motivasyon) özellikleri bulunur. En yaygın 3 türü: Paranoid şizofreni (absürd ve mantıksız düşünceler), dezorganize şizofreni (konuşmada ve hareketlerde bozukluk ve uygunsuzluk) ve katatonik şizofreni (motor faaliyetlerde bozukluk)

Film önerileri: A Beautiful Mind (2001), Shutter Island (2010)

Kişilik Bozuklukları / Personality Disorders

OCEAN kısaltmasını duymuşsunuzdur: Openness (açıklık; hayal kurma, takdir, merak, hisli olma), Conscientiousness (sorumluluk; disiplin, azim, sorumluluk sahibi ve planlı olma), Extraversion (dışadönüklülük; enerjik, sosyal), Agreeableness (uyumluluk; karşıt olmama, başkalarına destek olma), Neuroticism (duygusal denge; tutarlı bir ruh hali sergileme, anlık öfke patlamaları gibi tutarsız hallerde bulunmama). Kişilik bozukluklarının tedavisi oldukça uzun sürelidir, tamamen geçmesi çok zordur. Kişinin bunlarla beraber yaşamaya alışması gerektiğinden, düzenli psikoterapi alması gerekir. Genellikle ilaç tedavisine başvurulur. Kişiler kendilerine olduğu gibi, başkalarına zarar verme eğilimde olabilirler. Birçok bozukluk olsa da en bilinen bazılarına örnek verecek olursak, Narsisistik Kişilik Bozukluğu, Antisosyal Kişilik Bozukluğu, Borderline Kişilik Bozukluğu diyebiliriz.

Film önerileri: Basic Instinct (1992), We Need To Talk About Kevin (2011), Gone Girl (2014), Joker (2019)

*Bu yazıda hastalıklar hakkında çok genel bilgiler verdiğimizi, daha detaylı bilgi edinmek için uzmanlara danışmanız gerektiğini hatırlatmak isteriz. Yetişkin ve çocuklarda hastalık belirtileri değişebilmektedir. Burada yer alan bilgiler ile herhangi birine teşhis koyulamaz, uzmanlar tarafından değerlendirmesi gerekmektedir.

İlginizi Çekebilir

Bir Cevap Yazın