Masaileri herkes Kenya’daki Masai Mara’dan biliyor ama Tanzanya’da da Masai köyleri bulunuyor. Bizim rehberimiz Massenga, Masai olduğu için bizimle kabilesi hakkında bilgiler paylaştı. Ayrıca, Ngorongoro‘dan dönmeden önce, bir köye gidip oradaki yerliler ile tanıştığımız için, kültürü yakından gözlemleme fırsatı bulduk.
Aile kavramı ve çocuklar
Masailerde köylerin hepsi farklı bir aile. Her türlü konuda öncelikle ailelere danışılıyor. Başka kabileden kimseyle evlenilmesine izin verilmiyor.
Çocuk, Masailer için çok önemli, ne kadar çok çocuk, onlar için o kadar iyi. Masaili bir erkek, istediği kadar kadınla evlenebiliyor. Bunun için çok fazla sayıda inekleri olması ve diğer erkeklerden daha yükseğe zıplayabilmeleri yeterli.
Şu ana kadar Massenga’nın bildiği en fazla çocuklu adamın 40 karısı, ondan da 150 tane çocuğu varmış. Yani, köylerin hepsinin farklı olmasının sebebi aslında bu şekilde bir düzenlerinin olması.
Kadınlar ev yapmak, su getirmek, yakılacak odun toplamak (ki biz sırtlarında odun taşıyan yüzlerce kadın gördük), süt sağmak ve aile için yemek yapmaktan sorumlu.
Bana en ilginç gelen adetlerden bir tanesi, bir çocuk doğduğunda herkesin toplandığı bir seremoni yapılıp, çocuğa aileyi tanıyanlar tarafından aileyi yansıtan bir isim verilirmiş. Bu isimler de çoğunlukla; bilgin, nazik, mutlu gibi isimler oluyormuş.
Evler
Inkajijik (yani Masai dilinde ev) somun şeklinde ve çamur, ot, çubuk, inek gübresi gibi malzemeler kullanılarak yapılıyor. Evlerin camı yok, içi çok küçük ve tavanları çok alçak. Aynı zamanda, evlerin hiçbirinde su ve elektrik bulunmuyor. Ayrıca, bir aile tüm hayatı boyunca aynı evde yaşamıyor, zaman zaman farklı evler yapıp taşınıyorlarmış.
Ne yazık ki biz, ziyaret ettiğimiz köydeki evlerden birine girdiğimizde pek bir şey göremedik. Çünkü bizim geleceğimizi öğrenince evin içerisinde yanan ateşi söndürmüşler ve cam olmadığı için tüm evin içerisi dumanlıydı. Biz neredeyse gözümüzü bile açamadık. Fakat, içeride oturan yaşlıca kadın hiç etkilenmemiş gibi duruyordu!
Evin içerisini beklediğimiz şekilde göremesek de, tüm deneyimimiz çok etkileyiciydi. Bizim tahmin bile edemeyeceğimiz şartlarda, camsız, elektriksiz, susuz, mutfak ve ebeveyn odası olarak ayrı ayrı gösterdikleri ama bize aynı gelen küçücük yerlerde, en az on kişi birlikte yaşıyorlar…
Okul
Masailer, kendi aralarında Maa dilini konuşuyor. Ancak, Tanzanya yazısında da bahsettiğim gibi ortak konuşulan Swahili dili de var, ve okulda çocuklara Swahili öğretiyorlar.
Masai kabilesindeki çocuklar okula 7 km yürüyerek gidiyorlar (yani toplamda 14 km yürümüş oluyorlar). Okulda yaklaşık 4 saat kadar kalıyorlar. Okula gittikleri için çocukların sorumlulukları azalmıyor, aksine sabah 5-6 gibi kalkıp (ki Masailer saat kullanmadıkları için yıldızlara, güneşin konumuna bakarak saati tahmin ediyorlar) süt sağıp, hayvanları dışarıya çıkardıktan sonra okula gidiyorlar. Hayvancılık Masailer için çok önemli, dolayısıyla çok küçük yaşlardan itibaren bu işle uğraşmayı öğrenmeleri gerekiyor.
Bu sorumluluklara rağmen, okula geç kalmamaları çok önemli. Eğer geç kalırlarsa tüm sınıfın önünde öğretmen geç kalan öğrencinin adını söyleyip, geç kaldığını duyuruyor. Bu, çocukların utanmasına sebep olup, bir daha geç kalmak gibi yanlış bir davranış sergilememelerini sağlıyormuş.
Çalışma hayatı
Masailer, daha önce de bahsettiğim gibi, hayvancılıkla uğraşıyor, çobanlık yapıyorlar. Hayvanlarını şehre götürüp (Arusha) orada satarak para kazanıyorlar. Fakat, etrafta çok sayıda yırtıcı hayvan, özellikle de aslan olduğu için işleri zor. Çünkü, etrafta özgürce dolaşan hayvanları avlamak yerine, aslanlar daha kolayca yakalayabilecekleri Masai hayvanlarını tercih edebiliyorlar.
Kadınlar ise, diğer işlerinin yanında takı yapıyorlar. Genellikle de bu takıları bulundukları bölgeye gelen turistlerin yaptıkları kültürel turların sonunda satıyorlar. Kazandıkları parayı ailelerinin ihtiyaçlarını gidermek için kullanıyorlar.
Liderlik
Masailerde lider her şeyden sorumlu ve köyde yaşayan aileler tarafından seçiliyor. Her türlü konuda bir toplantı yapılıyor ve nihai karar için lidere danışıyorlar.
Lider olmak herhangi bir kan bağı ile olmuyor, herkesin sevdiği, güvendiği ve inandığı biri olması gerekiyor. Dolayısıyla, herkesin bilge, dürüst, hakkaniyetli, saygılı ve doğru kararlar verebileceği konusunda mutabık kaldığı kişiler lider olarak seçilebiliyor.
Cezalar
Kabile içerisinde herhangi biri sıkıntı çıkarırsa, herkesin katıldığı bir toplantı yapılıyor. Burada bu kişiyi herkesin ortasında sorgulayıp, kendi hatasını fark etmesini sağlıyorlarmış. Yani onlar için asıl önemli olan psikolojik baskı yaratmak ve problemi herkesin içinde çözmek.
Mesela, biri bir hırsızlık yaparsa ve yapılan toplantı sonucunda lider tarafından suçlu olduğuna karar verilirse, kendisine inek cezası verilebilir. İnek cezasından kasıt, bu kişinin ineğini yine herkesin olduğu bir toplantıda kesip, köydeki tüm ailelere eşit olarak paylaşılması. Hayvanları Masailer için çok önemli olduğundan, bu tür cezalar onları fazlasıyla etkiliyor. Daha ekstrem durumlarda herkesin ortasında suçlu kişiyi dövmeye kadar gidiyorlarmış.
